Badanie psylocybina vs escitalopram: mamy remis

W końcu jest! Długo wyczekiwane badanie dotyczące porównania skuteczności psylocybiny escitalopramu w terapii depresji. Wyniki badaczy z Imperial College of London opublikowano w prestiżowym The New England Journal of Medicine. Wg nich psylocybina ma podobne działanie terapeutyczne do wspomnianego escitalopramu (stosowanego w psychiatrii selektywnego inhibitora wychwytu zwrotnego serotoniny, z j. ang. selective serotonin reuptake inhibitor – SSRI).

Badanie jest o tyle ważne, że stanowi dla psylocybiny swego rodzaju próbę ognia – porównanie skuteczności rozwiązania nowego ze starym. Bo po co w ogóle badać i wdrażać nowe leki, jeśli stare są wystarczająco dobre? Wyniki stanowią zalążek do dyskusji nad przyszłością terapii wspomaganej psychodelikami, dostarczając dowodów na to, że są przynajmniej tak samo skuteczne jak istniejące już rozwiązania – to bardzo ważna informacja. Argumentem przemawiającym na korzyść psylocybiny jest to, że jest ona efektywna już w znacznie mniejszej dawce niż escitalopram. Ale po kolei.

Metoda badania

W badaniu wzięło udział 59 pacjentów obojga płci w wieku 18-80 lat, ze stwierdzoną depresją. Eksperyment prowadzono przez 6 tygodni. Pacjentów do badania dobrano starannie podczas kilku faz rekrutacji pod okiem specjalistów. Przy pomocy generatora liczb losowych, podzielono ich na 2 grupy. Ani pacjenci, ani badacze oceniający stan pacjentów nie wiedzieli kto, do jakiej grupy został przydzielony. Na tym polega próba podwójnie ślepa, która ma zminimalizować czynniki psychologiczne wpływające na wynik eksperymentu. Zarówno ze strony pacjentów, jak i samych eksperymentatorów. Bo np. pacjent, który by wiedział, że został przydzielony do nudnej grupy z SSRI ze względu na tę świadomość, mógłby zachowywać się w określony sposób, np. reagując niezadowoleniem. Z kolei eksperymentator-entuzjasta terapii psychodelicznej, wiedząc, że dany pacjent został przydzielony do grupy z psylocybiną, mógłby w sposób subiektywny zaobserwować fałszywie pozytywne efekty terapii.

Po podzieleniu na grupy, podczas pierwszej wizyty wszyscy pacjenci przeszli kontrolne badanie fMRI, wykonali serię zadań kognitywnych i afektywnych oraz wzięli udział we wstępnej sesji terapeutycznej. Podczas drugiej wizyty (pierwszy dzień eksperymentu) pacjentom podano terapeutyki. Ale żeby uśpić ich uwagę, poinformowano zarówno tych z grupy pierwszej (psylocybina) jak i drugiej (escitalopram), że podana im została psylocybina. I tak też było. Z tym, że grupa pierwsza, otrzymała właściwą dawkę terapeutyczną, czyli 25 mg, natomiast grupa druga tylko 1 mg, aby i u nich wywołać zmianę samopoczucia.

Już niewielkie dawki psylocybiny wywołują uczucie „motylków w brzuchu” typowe dla halucynogenów serotoninergicznych. Dzięki temu zabiegowi, osoby przydzielone do grupy z escitalopramem miały nie zorientować się jaki wariant terapeutyczny będzie im zaaplikowany. Tego samego dnia, osoby z obu grup dostały drugą pastylkę. Grupa druga (escitalopram) otrzymała 10 mg SSRI, natomiast grupa pierwsza (psylocybina) otrzymała pastylkę z celulozą. Czyli kolejny sprytny zabieg badaczy, aby zmylić uwagę pacjentów. (ciekawostka – po jednym badaczu z każdej grupy zgadło, do jakiej frakcji zostali przydzieleni).

I tak eksperyment trwał, przez najbliższe 3 tygodnie – grupa pierwsza otrzymywała celulozę, a grupa druga 10 mg SSRI. W międzyczasie pacjenci brali również udział w sesjach terapeutycznych, które ze względu na pandemię odbywały się on-line. Po tym czasie podano 2 dawkę psylocybiny. W tej samej aranżacji – grupa pierwsza 25 mg, grupa druga 1 mg. Aczkolwiek tu zaszła zmiana. Grupa pierwsza wciąż łykała tabletki z celulozą, natomiast w grupie drugiej dawka escitalopramu uległa zwiększeniu do 20 mg na dzień. Po następnych 3 tygodniach aplikacji tabletek eksperyment się zakończył i badacze, sprawdzili stan psychiczny pacjentów, posługując się między innymi formularzami QIDS-SR-16 (16-item Quick Inventory of Depressive Symptomatology–Self- Report), oraz WEMWBS (Warwick- Edinburgh Mental Wellbeing Scale). Ponadto zrobili pomiary fMRI i ponownie zlecili zadania kognitywno-afektywne. Badacze wciąż nie wiedzieli, do której grupy przynależał poszczególny pacjent. Dopiero po zbadaniu każdego z nich i udokumentowaniu wyników, karty zostały odkryte.

Wyniki

Wg. QIDS-SR-16, który opisuje nasilenie depresji (tym objawy słabsze, im niższa uzyskana wartość testu), startując od punktu 0, po 6 tygodniach terapii, wartości odpowiednio wyniosły  – 8.0 dla psylocybiny i – 6.0  dla escitalopramu. Nie zaobserwowano znaczącej różnicy statystycznej między obiema grupami, co sugeruje podobny potencjał terapeutyczny obu substancji. Z kolei wyniki z formularza WEMWBS (im wyższa wartość, tym lepsza kondycja psychiczna pacjenta) wyniosły 15.4 (psylocybina) i 7.3 (escitalopram).

W obu grupach zaobserwowano z podobną częstością efekty uboczne w ciągu 24h, takie jak: suchość ust, ból głowy czy sporadyczne uczucie niepokoju.

Badanie dostarczyło dowodów o zbliżonym terapeutycznym potencjale psylocybiny w porównaniu do klasycznie stosowanego SSRI (escitalopramu), z tym że przeciwdepresyjne działanie tej pierwszej jest obserwowane już po 2 dawkach (a nie 42, jak w przypadku escitalopramu). 50 mg vs 630 mg. Z tego powodu można subiektywnie uznać, że wyniki badania świadczą bardziej na korzyść psylocybiny. Aczkolwiek sami badacze podkreślają, że 6 tygodniowy protokół terapeutyczny to dość krótki okres i badanie należałoby wykonać przy dłuższym stosowaniu terapeutyków i na jeszcze większej grupie pacjentów. Autorzy także zwracają uwagę na konieczność oszacowania skuteczności ich protokołu dla próby ślepej i ewentualnych błędów wynikających, ze zorientowania się przez pacjentów, który wariant terapeutyczny jest im podawany.

Tak więc w pierwszym starciu mamy remis. Ale to dopiero przyszłe liczne eksperymenty przesądzą o losie stosowania psylocybiny w psychiatrii.