Przegląd badań nad depresją z wykorzystaniem klasycznych psychodelików

Polski zespół badaczy ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego dokonał przeglądu najnowszych badań nad depresją z wykorzystaniem klasycznych psychodelików: LSD, psylocybiny i DMT. Po przeszukaniu baz danych PubMed oraz Cochrane Library wg wytycznych PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Review and Meta-Analysis) autorzy znaleźli 10 takich badań.

Badania zostały sprawdzone pod kątem ich stronniczości i jakości. W tym celu wykorzystano narzędzie  QATQS (Quality Assessment Tool for Quantitative Studies)¹.  Żadne z badań nie dotyczyło LSD. 6 badań dotyczyło psylocybiny. 3 badania dotyczyły osób cierpiących na ciężkie zaburzenie depresyjne (badania 3,4,6) i 3 dotyczyły osób chorych na nowotwory zagrażające życiu i w tym kontekście cierpiących na depresję i lęki (badania 1, 2, 5). 4 badania były randomizowanymi badaniami klinicznymi (RCT, badania 1, 2, 5, 6) a 2 badania były badaniami otwartymi (badania 3 i 4). 3 badania zostały ocenione jako silne (badania 1, 2 i 6), jedno jako umiarkowane (badanie 5) i dwa jako słabe (badania 3 i 4). Wszystkie badania przeprowadzono w dwóch sesjach; przeprowadzono je jednak w różnych odstępach czasu i zastosowano różne dawki. Do pomiarów były również zastosowane różne miary psychologiczne. Ogólnie, na podstawie tych miar wykazano redukcję symptomów u osób, którym podano wysokie dawki psylocybiny, w porównaniu z osobami, które otrzymały niskie dawki lub placebo. Słabą stroną badań była mała liczba uczestników (najmniejsze liczyło 12 osób, największe 51 osób). Podkreślano konieczność przeprowadzenia dodatkowych badań klinicznych.

4 badania dotyczyły DM. 2 badania dotyczyły osób cierpiących na ciężkie zaburzenie depresyjne (badania 7 i 10) a 2 badania dotyczyły osób z nawracającymi epizodami depresji (badania 8 i 9). Tylko jedno badanie było RCT (badanie 7) i te badanie oceniono, jako silne a pozostałe były badaniami otwartymi – ocenionymi jako słabe. W odróżnieniu od sesji z psylocybiną, we wszystkich badaniach przeprowadzono tylko jedną sesję. Istotne jest również to, że DMT nie było podawane w czystej postaci, ale w formie ajahuaski, gdzie trzema uwzględnić różne stężenia DMT i dodatkowe czynniki wpływające na efekty w postaci inhibitorów monoaminooksydazy.

Do pomiarów zastosowano różne miary psychologiczne, które podobnie jak w przypadku psylocybiny wykazały redukcje symptomów depresyjnych. Również tu mamy słabe punkty badań: zbyt mała próbką badań (od 17 do 29 uczestników) oraz tylko jedno randomizowane badanie kliniczne – konieczne jest przeprowadzenie więcej badań RCT, by wyciągnąć bardziej miarodajne konkluzje

Wnioski

Podsumowując, wyniki badań są obiecujące, z tym zastrzeżeniem, że należy zwrócić uwagę na potencjalne powikłania psychotyczne oraz możliwość wywołania przez psychodeliki tzw. zaburzeń postrzegania spowodowanych halucynogenami (Hallucinogen Persisting Perception Disorder, HPPD).

1. QATQS – narzędzie, w którym ocenia się różne czynniki wpływające na jakość badania. Są to: błąd selekcji [selection bias], sposób zaprojektowania badania [study design], zmienne zakłócające [confounders], uczestnicy, którzy zrezygnowali lub odpadli, integralność interwencji [intervebtion integrality] i analizy. Każdy czynnik może dostać oceny 1 (silna), 2 (umiarkowana), 3 (słaba). Badanie ocenione jako silne musi mieć wszystkie silne oceny, badanie ocenione jako umiarkowane może mieć tylko jedną słabą ocenę, badanie ocenione jako słabe ma więcej niż jedną słabą ocenę.

Badania:

1. Grob, C.S.; Danforth, A.L.; Chopra, G.S.; Marycie Hagerty, R.N.; McKay, C.R.; Halberstadt, A.L.; Greer, G.R. Pilot study of psilocybin treatment for anxiety in patients with advanced-stage cancer. Arch. Gen. Psychiatry 2011, 68, 71–78.

2. Griffiths, R.R.; Johnson, M.W.; Carducci, M.A.; Umbricht, A.; Richards,W.A.; Richards, B.D.; Cosimano, M.P.; Klinedinst, M.A. Psilocybin produces substantial and sustained decreases in depression and anxiety in patients with life-threatening cancer: A randomized double-blind trial. J. Psychopharmacol. 2016, 30, 1181–1197. 

3. Carhart-Harris, R.L.; Bolstridge, M.; Rucker, J.; Day, C.M.; Erritzoe, D.; Kaelen, M.; Bloomfield, M.; Rickard, J.A.; Forbes, B.; Feilding, A.; et al. Psilocybin with psychological support for treatment-resistant depression: An open-label feasibility study. Lancet Psychiatry 2016, 3, 619–627.

4. Carhart-Harris, R.L.; Bolstridge, M.; Day, C.M.J.; Rucker, J.; Watts, R.; Erritzoe, D.E.; Kaelen, M.; Giribaldi, B.; Bloomfield, M.; Pilling, S.; et al. Psilocybin with psychological support for treatment-resistant depression: Six-month follow-up. Psychopharmacology 2018, 235, 399–408.

5. Ross, S.; Bossis, A.; Guss, J.; Agin-Liebes, G.; Malone, T.; Cohen, B.; Mennenga, S.E.; Belser, A.; Kalliontzi, K.; Babb, J.; et al. Rapid and sustained symptom reduction following psilocybin treatment for anxiety and depres-sion in patients with life-threatening cancer: A randomized controlled trial. J. Psychopharmacol. 2016, 30, 1165–1180.

6. Davis, A.K.; Barrett, F.S.; May, D.G.; Cosimano, M.P.; Sepeda, N.D.; Johnson, M.W.; Finan, P.H.; Griffiths, R.R. Effects of Psilocybin-Assisted Therapy on Major Depressive Disorder: A Randomized Clinical Trial. JAMA Psychiatry 2021, 78, 481–489. [CrossRef]

7. Palhano-Fontes, F.; Barreto, D.; Onias, H.; Andrade, K.C.; Novaes, M.M.; Pessoa, J.A.; Mota-Rolim, S.A.; Osório, F.L.; Sanches, R.; Dos Santos, R.G.; et al. Rapid antidepressant effects of the psychedelic ayahuasca in treatment-resistant depression: A randomized placebo-controlled trial. Psychol. Med. 2019, 49, 655–663. 

8. Osório Fde, L.; Sanches, R.F.; Macedo, L.R.; Santos, R.G.; Maia-de-Oliveira, J.P.;Wichert-Ana, L.; Araujo, D.B.; Riba, J.; Crippa, J.A.; Hallak, J.E. Antidepressant effects of a single dose of ayahuasca in patients with recurrent depression: A preliminary report. Braz. J. Psychiatry. 2015, 37, 13–20.

9. Sanches, R.F.; de Lima Osório, F.; Dos Santos, R.G.; Macedo, L.R.; Maia-de-Oliveira, J.P.; Wichert-Ana, L.; de Araujo, D.B.; Riba, J.; Crippa, J.A.; Hallak, J.E. Antidepressant Effects of a Single Dose of Ayahuasca in Patients with Recurrent Depression: A SPECT Study. J. Clin. Psychopharmacol. 2016, 36, 77–81.

10. Zeifman, R.J.; Singhal, N.; Dos Santos, R.G.; Sanches, R.F.; de Lima Osório, F.; Hallak, J.E.C.; Weissman, C.R. Rapid and sustained de-creases in suicidality following a single dose of ayahuasca among individuals with recurrent major depressive disorder: Results from an open-label trial. Psychopharmacology 2021, 238, 453–459.